Over Cognitieve Fitness
Een wetenschappelijk onderbouwde training voor
gezonde hersenen in een gezond lichaam
Achtergrond
'Use it or lose it'
Cognitieve Fitness is een unieke trainingsmethode die in 2004 werd ontwikkeld voor het NCCN (Neuro Cognitief Centrum Nederland). De methode is samengesteld door neuropsychologen en sportdeskundigen en kent een wetenschappelijke grondslag. Sinds 2004 zijn er diverse groepen getraind waaronder ouderen en mensen met een vorm van hersenletsel.
In de afgelopen jaren is Cognitieve Fitness doorontwikkeld tot een zeer complete trainingsmethodiek, die ook toepasbaar is in het bedrijfsleven en toegankelijk voor iedereen die zijn/haar gezondheid op peil wilt houden.
In 2012 en 2015 zijn positieve resultaten gemeten tijdens twee effectmetingen naar Cognitieve Fitness binnen de GGZ. Klik op de knop hieronder voor de onderzoeksrapporten van het Trimbos Instituut.
De basisgedachte
Uit steeds meer onderzoek blijkt dat bewegen een gunstige invloed heeft op de conditie van de hersenen. Bewegen zorgt er namelijk voor dat nieuwe hersencellen worden aangemaakt (neurogenese). Bewegen stimuleert bovendien de groei van het aantal verbindingen tussen hersencellen en het bevordert de mogelijkheid dat hersendelen functies van andere delen van de hersenen overnemen (plasticiteit).
Door onze lichamelijke conditie op peil te houden, kunnen we de cognitieve gevolgen die soms gepaard gaan met veroudering, tegengaan. Aangetoond is dat regelmatig bewegen het risico vermindert op cognitieve stoornissen, waaronder geheugen- en concentratieproblemen. Ook blijkt bewegen de cognitieve achteruitgang, als deze al is ingezet, te vertragen. Alzheimerpatienten bijvoorbeeld gaan geestelijk minder snel achteruit als ze actief blijven.
Mensen met een hersenaandoening worden vaak geconfronteerd met lichamelijke beperkingen. Ook voor hen geldt dat fysieke activiteit samengaat met een beter cognitief functioneren. Daarnaast leidt bewegen tot een betere conditie, tot verbetering van de coördinatie, van het reactievermogen, het evenwicht en de soepelheid van spieren en gewrichten.
Beweging is kortom goed voor lichaam en geest: om gezond te blijven dan wel gezonder te worden.
Om de grootste effecten te bereiken moet een bewegingsprogramma wel aan bepaalde voorwaarden voldoen. Cognitieve Fitness is een unieke trainingsmethode die speciaal is afgestemd op het positief beïnvloeden van het geheugen, het concentratievermogen, de coördinatie en de zintuiglijke vaardigheden. Tijdens de training worden fitnessoefeningen en bewuste ademhalings- en ontspanningsoefeningen gecombineerd met cognitieve elementen die de hersenen bewust activeren. Cognitieve Fitness is effectief voor ouderen, mensen met cognitieve problemen en natuurlijk een ieder ander die zijn/haar hersenen gezond wil houden.
De drie kernelementen
Inspanning
Uit steeds meer wetenschappelijk onderzoek blijkt dat bewegen een gunstige invloed heeft op de conditie van de hersenen.Bewegen zorgt er namelijk voor dat nieuwe hersencellen worden aangemaakt (neurogenese). Bewegen stimuleert bovendien de groei van het aantal verbindingen tussen hersencellen en het bevordert de mogelijkheid dat hersendelen functies van andere delen van de hersenen overnemen (plasticiteit). Lichamelijke inspanning is dus belangrijk en daarom moet men bij de Cognitieve Fitness training ook fysiek aan de slag. De effecten van lichamelijke inspanning op cognitie zijn het grootst bij een training die kracht- en cardiovasculaire training combineert. De 'inspanning' bestaat dus vooral uit een combinatie van spierversterkende oefeningen die tot doel hebben de hartslag en ademhalingsfrequentie te verhogen.
Uitdaging
Willen we onze hersenen in goede staat houden dan zullen we ze moeten blijven gebruiken, prikkelen en stimuleren. Door de hersenen te prikkelen en zoveel mogelijk gebieden actief te houden blijven de hersenen in het netwerk van neuronen betrokken, waardoor de kans van afbraak vermindert. Hierbij geldt dus het principe ‘use it or lose it’.
Tijdens de CF training worden deelnemers uitgedaagd om nieuwe dingen te leren. Het onder de knie krijgen daarvan vergt oefening en herhaling vormt daarbij een belangrijk aspect. Oefenen en herhalen zorgt ervoor dat de verbindingen in de hersenen sterker worden.
Bij Cognitieve Fitness wordt beweging veelal gecombineerd met oefeningen (zoals figuren leggen, plaatjes ordenen, rekensommen maken) die een beroep doen op cognitieve functies zoals aandacht, geheugen en logisch denken.
Ontspanning
Langdurige stress is één van de grootste vijanden van de hersenen. Stress kan uiteindelijk leiden tot afbraak van hersencellen.Ondanks dat dit bekend is, leven de meeste mensen dagelijks onder grote druk.
Elke training wordt standaard afgesloten met een kwartier ontspanning om de deelnemers geleidelijk mee te nemen en kennis te laten maken met lichaamsgerichte ontspanningstechnieken. Tijdens het ontspanningsdeel van de training komen diverse oefeningen aan bod zoals het aanleren van een (regelmatige) buikademhaling, progressieve relaxatie en mindful bewegen.
De ademhalingstechnieken zijn ontwikkeld voor bepaalde gezondheidsdoeleinden. Zo worden onder andere het hart en de longen getraind.
De Mindfulness oefeningen zijn ontspannend voor lichaam en geest. De oefeningen zijn altijd toegankelijk voor alle deelnemers. Door de professionele begeleiding is iedereen in staat om hier aan deel te nemen en ervan te genieten.
Doelgroepen
Wij geloven dat Cognitieve Fitness zeer goed is voor mensen die last hebben van cognitieve problemen, echter zien we ook de preventieve waarde voor mensen die nog niet met deze problematiek te maken hebben. Kortom, het is goed voor iedereen die erom geeft om gezonde hersenen te hebben.
Hieronder een lijst met doelgroepen waarbij Cognitieve Fitness momenteel wordt toegepast.
Ouderen
Ouderenzorg/licht dementerenden/preventief
Naar mate we ouder worden, zal ons lichaam en daarmee onze hersenen steeds iets minder goed functioneren. Onderzoek wijst echter uit dat we hier invloed op kunnen hebben, o.a. door voldoende beweging. Hierbij hebben we bijvoorbeeld goed gekeken naar de Blue Zone gebieden, waarin de meeste 100 jarigen leven.
GGZ
Psychische klachten met cognitieve achteruitgang
Binnen de GGZ is er tot twee maal onderzoek gedaan naar het effect van Cognitieve Fitness op deze doelgroep. Beide onderzoeken lieten een zeer mooie vooruitgang zien op zowel fysieke als cognitieve testen. De deelnemers gaven de training een 8,3 en gaven aan meer zelfvertrouwen te hebben en gaven een hogere cijfer voor hun kwaliteit van leven.
NAH
Niet aangeboren hersenletsel
Deze doelgroep is groot in Nederland en kampt veel met cognitieve problemen, zoals concentratie en geheugen. Inmiddels zijn er enkele NAH deskundigen opgeleid tot Cognitieve Fitness trainer en zijn we partner van de Edwin van der Sar Foundation, een organisatie die zich inzet voor mensen met NAH.
Onderwijs
Leerproblematiek
Er zijn diverse onderzoeken die aantonen dat kinderen die eerst bewegen, beter presteren tijdens het leren of maken van toetsen. John Ratey schrijft hierover in zijn boek 'Spark'. Cognitieve Fitness haakt hier volledig op in, waardoor we geloven dat dit passende elementen zijn voor alle scholen.
Bedrijfsleven
Denken/brainstormen/preventief
In het bedrijfsleven worden we vaak betaald om te denken. Dit vergt dus een optimaal functioneren van onze cognitieve functies. Cognitieve Fitness als programma kan de deelnemers bewust maken van dit proces en leert ze hoe ze hun hersenen gezond kunnen houden.
Sport
Is meer dan fysieke inspanning
In de sport hebben we inmiddels diverse coaches en trainers kennis laten maken met onze methode. Er is namelijk geen sport waarbij je geen cognitieve vaardigheden nodig hebt. Denk aan coördinatie, reactievermogen, analytisch vermogen en informatieverwerkingssnelheid. Allemaal elementen waar we bij Cognitieve Fitness mee aan de slag gaan.
Preventief
Voor iedereen die gezond wil blijven
Cognitieve Fitness is leuk en inspannend tegelijkertijd en kan de oplossing bieden voor iedereen die gezond wil blijven, niet alleen fysiek, maar ook in het denken. Voorkomen is beter dan genezen!
Een korte video introductie
